Een groot deel van de aardkorst, gesteenten en rotsen bestaat uit zogenaamde ‘silicaten’. Dat zijn verbindingen waarin silicium voorkomt. Het voor de gezondheid meest schadelijke silicaat is kristallijn kwarts. Bij het werken aan de railinfra kan bij bepaalde activiteiten door het gebruik en bewerking van bepaalde bouwmaterialen kwartsstof vrijkomen. Door bijvoorbeeld het verwerken van ballast, boren in beton, aanmaken van mortels of slopen van beton/steenconstructies kan kwartsstof vrijkomen.

Het inademen van kwartsstof kan ernstige longaandoeningen veroorzaken. Diep in de longen kunnen de kwartsstofdeeltjes bindweefselvorming veroorzaken. Dat wordt longfibrose of ook wel stoflongen (of silicose) genoemd. Het longweefsel kan dan minder zuurstof opnemen en wordt minder elastisch. Dat kan betekenen dat werknemers bij inspanning kortademig en benauwd worden, gaan hoesten en last krijgen van pijn op de borst. Hoe meer stof is ingeademd, hoe meer schade ontstaat en die schade is niet meer te herstellen. Het verraderlijke is dat de meeste mensen er in eerste instantie niet eens zoveel van merken. Pas op latere leeftijd krijgt men er echt last van.

Bij het vrijkomen van (kwarts)stof dient men naast de verplichte persoonlijke beschermingsmiddelen, te allen tijde ook een FFP3 masker te dragen.

​​​​​​​

In de werkvoorbereiding moeten we al maatregelen voorschrijven die het vrijkomen van kwartsstof voorkomen en/of beperken.

1. Bronbestrijding (voorkomen dat kwartsstof vrijkomt)

1. wanneer andere schonere ballast beschikbaar is, deze gebruiken;
2. ballast voor belading extra wassen;
3. inzet Salttrein (beperkt aanwezig vroegtijdig reserveren);
4. ballast in depot continue vernevelen;
5. bij inzet onderhoudsmachines met water sproeien bij bewerking;
6. inzet van krollen met drukcabine of werken met gesloten cabine;
7. spoor niet schoonblazen.
   
   

1. Collectieve maatregelen
   Plaatsen van afzuiging of plaatsen van afscherming voor medewerkers. Dit is gezien de werksituaties in de praktijk niet of zelden realiseerbaar.
   
   
2. Individuele maatregelen
   Het organiseren van het werk op een zodanige manier dat werknemers geen risico lopen. Ook dit is gezien de werksituaties in de praktijk niet of zelden realiseerbaar.
   
   
3. Persoonlijke beschermingsmiddelen
   Te allen tijde moeten de juiste PBM’s verstrekt worden zoals een FFP3 masker. Tevens moet op het gebruik worden toegezien door leidinggevenden in de uitvoering. Bij niet gebruik van deze beschermingsmiddelen geld het sanctiebeleid van Swietelsky Rail Benelux.

Gebruik altijd een FFP3 masker bij alle werkzaamheden waarbij kwartsstof vrijkomt, waaronder:

1. ballast verladen;
2. ballast lossen;
3. ballast profileren;
4. licht en schiftwerk met stopmachine;
5. schoonblazen.
   
   

Voordat persoonlijke beschermingsmiddelen uitgegeven worden, moet beoordeeld zijn dat bronbestrijding niet mogelijk is of onvoldoende risico beperkend is. Dit dient ook in de RI&E vastgelegd te zijn.